Entre Grassa e Ais
Loís Belaud nasquèt en 1543 dins la vila de Grassa, es eissit d’una familha qu’aparten a la noblesa de rauba. Son paire èra doctor en drech ; sa maire, anhès, es d’origina arlatenca. Mai es a Ais que lo poèta s’installa puèi, i es « pratician » en 1561 çò que significa qu’es en aprendissatge encò d’un grefier, d’un procuror o d’un avocat. Son percors professionau es puèi dificile de seguir… Son estatut sembla de demorar precari, a l’opausat de sei fraires Guilhem e Joan-Baptista que venon l’un avocat e l’autre canonge.
De vila en vila
Es, de segur, pendent aqueleis annadas d’estudi, au contact dei gents de justícia sovent afogats dei mòdas literàrias de lor temps, que se met a la poesia. Costeja la bòna societat e la noblesa provençalas acostumadas ai carrièras d’Ais, ciutat de poder, sèti dau Parlament. A seis adreiças tanben dins Avinhon, Selon de Crau, Arles, Carpentràs : cada vila es associada a d’amistats nombrosas, sòrgas d’inspiracion d’una poesia que canta lei banquets, lei fèstas, lei rescòntres e leis instants partejats.
L’impossibla aventura militara
En 1572, Loís Belaud s’engatja dins una aventura militara. Es a aquela epòca que li es donat, probable, lo títol de « capitani ». Varalha sèt mes a de reng entre Bordèu e Peitieus. L’amirau Felip Strozzi i amassa una flòta per lo rei de França. Carles IX vòl inquietar lei naviris de Felipe II que remontan en Olanda per combatre l’insurreccion protestanta. Mai aquela flòta mal equipada non prendrà jamai la mar. Lo chaple de la sant Bartomieu tòrna mesclar lei cartas dau juec politic, lo rei abandona sei projèctes bellicós còntra Espanha. Belaud es demobilizat e sommat de dintrar en Provença. Sensa lo sòu, assaja de rejónher Ròse en passant per Auvèrnha. Es fach presonier sus lo camin de Chantela, dins Alier actuau.
La preson de Molins
Belaud es empresonat lo vint de novembre de l’an 1572, per de rasons encara escuras (errància, raubatòri, mesfisança a l’encontra dei sordats en periòde de trébols?), dins una torre de la vila de Molins. Es dempuèi sa cellula qu’escriu son primier recuelh de sonets, coma un jornau d’incarceracion, evocant lei condicions rufas de sa retencion mai tanben lei sovenirs agradius d’une vida provençala. Es a la prima de l’an 1574 qu’es enfin liberat. Retròba alòrs rapidament sa Provença e planta cavilha a Ais.
La preson d’Ais
Belaud tòrna en preson en 1583, a Ais aqueste còp. Ne’n sabèm pas nimai lei rasons (problèmas de deutes?). La preson dins l’Ancian Regime non constituís encara una pena en se, es sonque preventiva e servís a gardar l’acusat a disposicion, tot de lòng dau procès. Es dins lo Palais comtau que Belaud es incarcerat. Aquela novèla marrida aventura judiciària li inspira un poèma lòng compausat d’estanças regularas que publica probablament per la primièra fes en 1584. Evocarà mai tard, dins un sonet, una autra mesa a l’arrèst sestiana, mai la data es pas clara. Encara mai que sei predecessors francés Villon o Marot, son escritura es donc prigondament ligada a l’experiéncia carcerala.
A la cort dau governador
Loís Belaud tròba pasmens sa plaça dins la societat provençala. En 1577, es « servitor ordinari » puèi es qualificat « d’escudier de la vila d’Arles » e de « membre de l’ostau e de la companhia d’ordonança dau Grand Prior de França », Enric d’Angoulême, en 1584. Fa donc partida de la garda raprochada dau novèu governador de Provença que seguís dins sei desplaçaments a travèrs un país devastat per lei guèrras de religion. I rescòntra lo joine Francés de Malherbe, mai tanben Loís Galaup de Chasteuil e de nombrós afogats dei Belei Letras. Se la màger part d’entre elei escrivon e publican en francés, Belaud eu a fach la causida quasi exclusiva de la lenga d’òc. Es a la cort dau governador que perseguís son òbra poetica e sembla d’acquesir una certa reconeissença literària.
L’òbra postuma e la republica de Marselha
Quand Enric d’Angoulême es tuat, en 1586, dins un duèl a l’espasa, lo poèta perde son protector. Lo governador novèu, lo duc d’Epernon, es ben mens amator de poesia… Loís Belaud se retira a Grassa dins sa familha, ont morís en 1588. Entre temps, un amic car, Pèire Paul, recampa e sauva seis escrichs esparpalhats. Trabalha a lor edicion, au sieu, a Marselha. Espèra lo bòn moment. L’escasença arriba en 1595 amb la presa de poder de Carles de Casaulx dins la ciutat foceana que s’organiza en republica independenta. Per la primiera fes de son istòria, una estampariá es installada dins la vila. Pèire Paul capita de realizar son projècte : lo recuelh postume de Belaud, intitolat Obros et Rimos prouvenssalos, es lo primier libre jamai sortit de premsa a Marselha.